1. Giới thiệu

Xạ trị ung thư vú là một trong những phương pháp điều trị quan trọng, nhưng đi kèm với nó là những tác dụng phụ có thể ảnh hưởng đến da, sức khỏe tổng thể và tinh thần.

Việc chăm sóc bệnh nhân trong và sau quá trình xạ trị giúp:

• Giảm thiểu tác dụng phụ.

• Tăng cường phục hồi thể chất.

• Ổn định tâm lý, cải thiện chất lượng sống.

2. Chăm sóc bệnh nhân trong quá trình xạ trị

2.1. Chăm sóc da vùng xạ trị

• Da vùng ngực có thể bị đỏ, khô, bong tróc hoặc sạm màu.

• Nguyên tắc:

  • Giữ da sạch và khô, rửa bằng nước ấm và xà phòng dịu nhẹ.

  • Tránh chà xát, không dùng nước hoa, mỹ phẩm có cồn.

  • Mặc quần áo cotton rộng, thoáng khí.

  • Không cào gãi vùng da xạ trị.

👉 Bôi kem dưỡng ẩm (theo hướng dẫn bác sĩ) sau mỗi lần xạ để giảm khô rát.

2.2. Dinh dưỡng trong khi xạ trị

• Ăn uống đủ chất, cân bằng giữa tinh bột – đạm – rau xanh – trái cây.

• Tăng cường thực phẩm giàu protein (cá, trứng, đậu, thịt nạc) để phục hồi mô.

• Uống đủ nước, tránh rượu bia và thuốc lá.

• Nếu chán ăn, nên chia nhỏ bữa, chọn món dễ tiêu hóa.

2.3. Nghỉ ngơi và vận động nhẹ

• Nghỉ ngơi đầy đủ giúp cơ thể phục hồi.

• Nên vận động nhẹ như đi bộ, tập thở sâu để giảm mệt mỏi và duy trì sức khỏe tim phổi.

2.4. Hỗ trợ tâm lý

• Xạ trị có thể khiến bệnh nhân căng thẳng, lo âu.

• Gia đình và bạn bè nên động viên, lắng nghe, chia sẻ.

• Tham gia nhóm hỗ trợ bệnh nhân ung thư giúp tăng tinh thần lạc quan.

3. Chăm sóc sau khi kết thúc xạ trị

3.1. Theo dõi và tái khám định kỳ

• Tái khám theo lịch của bác sĩ: thường là sau 1 tháng, sau đó 3–6 tháng/lần.

• Kiểm tra tình trạng da, ngực, tim phổi và tầm soát tái phát.

3.2. Chăm sóc da sau xạ trị

• Da vùng ngực có thể sạm màu trong nhiều tháng, nhưng thường dần hồi phục.

• Tiếp tục giữ da ẩm, bảo vệ da khỏi ánh nắng trực tiếp.

3.3. Dinh dưỡng phục hồi

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây giàu vitamin C, E để hỗ trợ lành da.

• Thực phẩm giàu canxi và vitamin D để duy trì sức khỏe xương (đặc biệt khi kết hợp điều trị nội tiết).

3.4. Quản lý tác dụng phụ lâu dài

• Một số bệnh nhân có thể gặp:

  • Đau ngực, xơ hóa mô mềm.

  • Khó thở do ảnh hưởng phổi (hiếm).

  • Bệnh tim mạch (nếu xạ trị vùng gần tim).

• Cần báo ngay cho bác sĩ khi có triệu chứng bất thường.

3.5. Tập luyện phục hồi chức năng

• Các bài tập tay – vai giúp phòng tránh cứng khớp hoặc phù tay sau phẫu thuật và xạ trị.

• Yoga nhẹ nhàng, thiền hoặc đi bộ giúp giảm stress và tăng năng lượng.

4. Lời khuyên cho bệnh nhân và gia đình

• Kiên nhẫn: tác dụng phụ có thể kéo dài vài tuần – vài tháng, cần thời gian để hồi phục.

• Đồng hành: người thân nên tích cực hỗ trợ cả về thể chất và tinh thần.

• Chủ động: bệnh nhân cần hỏi bác sĩ ngay khi có triệu chứng lạ, không tự ý dùng thuốc.

5. Kết luận

Chăm sóc bệnh nhân trong và sau xạ trị ung thư vú đòi hỏi sự kết hợp giữa y học, dinh dưỡng, lối sống và hỗ trợ tinh thần.

Việc chuẩn bị tốt giúp bệnh nhân giảm tác dụng phụ, nhanh phục hồi và tự tin hơn trong hành trình chiến đấu với ung thư.

📌 Đọc tiếp: Bài 7 – Tác dụng phụ thường gặp trong xạ trị ung thư vú và cách khắc phục

6. FAQ – Câu hỏi thường gặp

1. Sau khi xạ trị, da tôi bị sạm màu có trở lại bình thường không?
Có, sau vài tháng da sẽ dần hồi phục, nhưng có thể hơi sẫm hơn so với da cũ.

2. Tôi có thể bôi kem dưỡng ẩm trong thời gian xạ trị không?
Có, nhưng nên dùng loại do bác sĩ khuyến nghị và không bôi ngay trước buổi chiếu tia.

3. Xạ trị có làm tôi mệt mỏi kéo dài không?
Một số bệnh nhân thấy mệt trong quá trình điều trị, nhưng thường cải thiện sau vài tuần.

4. Tôi cần kiêng cữ ăn uống gì sau xạ trị?
Không cần kiêng quá mức, chỉ nên tránh rượu bia, thuốc lá và thực phẩm chế biến sẵn.

5. Sau khi kết thúc xạ trị, bao lâu thì tôi có thể quay lại sinh hoạt bình thường?
Thường chỉ cần vài tuần, nhưng tùy cơ địa, hãy lắng nghe cơ thể và phục hồi dần dần.