1. Giới thiệu về tuyến giáp

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nhỏ, hình con bướm, nằm ở phía trước cổ. Mặc dù kích thước nhỏ, tuyến giáp đảm nhận vai trò vô cùng quan trọng trong cơ thể: sản xuất hormone (T3, T4) giúp điều hòa chuyển hóa, nhịp tim, nhiệt độ cơ thể, cân nặng và sự phát triển trí tuệ.

Khi tuyến giáp hoạt động bất thường, người bệnh có thể gặp suy giáp, cường giáp, bướu nhân tuyến giáp hoặc ung thư tuyến giáp. Do đó, việc khám và sàng lọc tuyến giáp định kỳ đóng vai trò quan trọng giúp phát hiện sớm bất thường và điều trị kịp thời.

2. Tại sao cần khám và sàng lọc tuyến giáp?

2.1. Phát hiện sớm bệnh lý tuyến giáp

Phần lớn bệnh lý tuyến giáp diễn tiến âm thầm, triệu chứng dễ nhầm lẫn với căng thẳng, rối loạn giấc ngủ hay bệnh lý tim mạch. Sàng lọc giúp:

• Phát hiện rối loạn hormone tuyến giáp trước khi xuất hiện biến chứng.

• Phát hiện bướu nhân tuyến giáp, u tuyến giáp ở giai đoạn sớm.

• Tầm soát ung thư tuyến giáp – loại ung thư nội tiết phổ biến nhất nhưng có tiên lượng rất tốt nếu phát hiện sớm.

2.2. Nhóm đối tượng có nguy cơ cao

Theo khuyến cáo y tế, những nhóm dưới đây nên khám tuyến giáp định kỳ:

• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh tuyến giáp hoặc ung thư tuyến giáp.

• Người từng xạ trị vùng đầu, cổ.

• Phụ nữ trên 35 tuổi, đặc biệt trong giai đoạn mang thai hoặc sau sinh.

• Người có triệu chứng nghi ngờ: mệt mỏi kéo dài, sụt cân nhanh, tim đập nhanh, cổ xuất hiện khối u bất thường.

2.3. Bảo vệ sức khỏe lâu dài

Khám và sàng lọc giúp tránh được biến chứng nguy hiểm của bệnh tuyến giáp như: rối loạn nhịp tim, vô sinh, suy giảm trí nhớ, thậm chí nguy hiểm tính mạng nếu ung thư tuyến giáp không được phát hiện kịp thời.

3. Quy trình khám và sàng lọc tuyến giáp

Quy trình khám thường bao gồm 3 bước chính: thăm khám lâm sàng, xét nghiệm máu và chẩn đoán hình ảnh.

3.1. Khám lâm sàng tuyến giáp

Bác sĩ sẽ kiểm tra:

• Quan sát và sờ nắn vùng cổ để phát hiện khối bất thường, bướu giáp.

• Hỏi bệnh sử: mệt mỏi, thay đổi cân nặng, rụng tóc, mất ngủ, tim đập nhanh/chậm.

• Đánh giá yếu tố nguy cơ: tiền sử gia đình, tiếp xúc phóng xạ, bệnh tự miễn.

3.2. Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu giúp đo lường hoạt động của tuyến giáp. Các chỉ số quan trọng bao gồm:

• TSH (Thyroid Stimulating Hormone): chỉ số nhạy nhất để đánh giá hoạt động tuyến giáp.

• FT4, FT3: đánh giá mức hormone tự do trong máu.

• Anti-TPO, Anti-Tg: xét nghiệm kháng thể, thường dùng để chẩn đoán viêm tuyến giáp Hashimoto hay Basedow.

Nhờ xét nghiệm, bác sĩ phân loại tình trạng:

• Suy giáp: TSH tăng cao, FT4 giảm.

• Cường giáp: TSH giảm, FT4/FT3 tăng.

• Bình giáp: chỉ số trong giới hạn.

3.3. Siêu âm tuyến giáp

Siêu âm là phương pháp hình ảnh không xâm lấn, an toàn và chính xác. Siêu âm giúp:

• Phát hiện bướu nhân tuyến giáp dù kích thước nhỏ <5mm.

• Phân biệt nhân lành tính hay nghi ngờ ác tính dựa vào cấu trúc, bờ viền, vi vôi hóa.

• Hướng dẫn chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA) khi cần.

3.4. Các phương pháp bổ sung khác

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định:

• Chọc hút tế bào tuyến giáp (FNA): lấy mẫu tế bào để xét nghiệm giải phẫu bệnh.

• Xạ hình tuyến giáp: đánh giá chức năng tuyến giáp trong trường hợp bướu độc giáp hoặc cường giáp.

• Sinh thiết: xác định bản chất khối u nghi ngờ ung thư.

4. Các bệnh lý thường gặp qua sàng lọc tuyến giáp

4.1. Suy giáp

• Do tuyến giáp không sản xuất đủ hormone.

• Triệu chứng: mệt mỏi, tăng cân, táo bón, lạnh, da khô, rụng tóc.

• Điều trị: bổ sung hormone tuyến giáp tổng hợp (levothyroxine).

4.2. Cường giáp

• Do tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone.

• Triệu chứng: sút cân nhanh, tim đập nhanh, hồi hộp, run tay, mất ngủ.

• Nguyên nhân phổ biến: bệnh Basedow.

• Điều trị: thuốc kháng giáp, iod phóng xạ hoặc phẫu thuật.

4.3. Bướu nhân tuyến giáp

• Xuất hiện một hoặc nhiều khối trong tuyến giáp.

• Đa số lành tính, chỉ một số ít ác tính.

• Siêu âm và chọc hút tế bào giúp phân biệt.

4.4. Ung thư tuyến giáp

• Loại ung thư nội tiết phổ biến nhất.

• Dấu hiệu: khối u cứng ở cổ, hạch cổ, khàn tiếng kéo dài.

• Tiên lượng rất tốt nếu phát hiện sớm, tỷ lệ sống >90% sau 10 năm.

5. Khi nào nên đi khám và sàng lọc tuyến giáp?

Bạn nên đi khám khi có các dấu hiệu:

• Cổ to bất thường, sờ thấy khối cứng.

• Mệt mỏi, tim đập nhanh/chậm bất thường.

• Rối loạn cân nặng không rõ nguyên nhân.

• Rụng tóc, khàn giọng, khó nuốt.

• Chu kỳ kinh nguyệt bất thường, khó có thai.

Ngoài ra, người khỏe mạnh cũng nên sàng lọc định kỳ mỗi 1–2 năm/lần, đặc biệt nếu thuộc nhóm nguy cơ cao.

6. Lợi ích của khám và sàng lọc tuyến giáp định kỳ

• Phát hiện sớm, điều trị kịp thời: Giúp kiểm soát bệnh từ giai đoạn đầu, tránh biến chứng.

• Giảm chi phí điều trị: Điều trị sớm luôn ít tốn kém hơn so với giai đoạn muộn.

• Nâng cao chất lượng sống: Giữ cơ thể khỏe mạnh, cân bằng nội tiết.

• Tăng tỷ lệ sống còn: Đặc biệt quan trọng trong ung thư tuyến giáp.

7. Kết luận

Khám và sàng lọc tuyến giáp là bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe lâu dài. Tuyến giáp ảnh hưởng trực tiếp đến sự trao đổi chất, cân nặng, tim mạch, khả năng sinh sản và chất lượng sống.

Sàng lọc định kỳ giúp phát hiện sớm suy giáp, cường giáp, bướu nhân tuyến giáp và ung thư tuyến giáp, từ đó điều trị hiệu quả, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

👉 Hãy chủ động đi khám tuyến giáp khi có triệu chứng bất thường hoặc ít nhất 1–2 năm/lần nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ. Sức khỏe tuyến giáp khỏe mạnh chính là chìa khóa để duy trì cuộc sống cân bằng, khỏe mạnh và hạnh phúc.