1. Chụp X-quang vú là gì?

Chụp X-quang vú (Mammography) là phương pháp sử dụng tia X liều thấp để tạo ra hình ảnh chi tiết của mô tuyến vú. Đây là kỹ thuật được coi là “tiêu chuẩn vàng” trong tầm soát ung thư vú, đặc biệt đối với phụ nữ từ 40 tuổi trở lên.

Trong khi siêu âm vú thường phù hợp với phụ nữ trẻ có mô vú dày, thì chụp X-quang vú lại có ưu thế trong việc phát hiện vi vôi hóa – dấu hiệu sớm của ung thư vú mà siêu âm khó nhận diện.

2. Khi nào nên chụp X-quang vú?

Bác sĩ có thể chỉ định chụp X-quang vú trong các trường hợp:

• Phụ nữ từ 40 tuổi trở lên: tầm soát định kỳ mỗi 1–2 năm.

• Người thuộc nhóm nguy cơ cao (có tiền sử gia đình ung thư vú, mang gen BRCA, từng xạ trị ngực).

• Khi khám lâm sàng hoặc khám và tư vấn tuyến vú phát hiện bất thường.

• Đánh giá rõ hơn sau siêu âm vú.

• Theo dõi bệnh nhân đã từng điều trị u vú hoặc ung thư vú.

3. Ưu điểm nổi bật của chụp X-quang vú

• Phát hiện sớm ung thư vú: Có thể nhận diện tổn thương khi khối u còn rất nhỏ, chưa sờ thấy được.

• Phát hiện vi vôi hóa: Dấu hiệu cảnh báo ung thư giai đoạn sớm.

• Tầm soát hiệu quả: Giảm tỷ lệ tử vong do ung thư vú nhờ phát hiện sớm.

• Đánh giá toàn diện: Hình ảnh rõ ràng, bao quát cả mô vú.

Khi kết hợp với siêu âm vú, độ chính xác trong chẩn đoán tăng lên đáng kể, đặc biệt ở phụ nữ có mô vú dày.

4. Quy trình chụp X-quang vú diễn ra như thế nào?

4.1. Chuẩn bị trước khi chụp

• Không sử dụng kem dưỡng, phấn rôm hoặc chất khử mùi ở vùng ngực và nách (có thể gây nhiễu hình ảnh).

• Nên mặc áo rời để thuận tiện.

• Thông báo cho bác sĩ nếu đang mang thai hoặc nghi ngờ có thai.

4.2. Các bước thực hiện

1. Người bệnh đứng trước máy chụp X-quang vú.

2. Vú được đặt lên tấm đỡ và nhẹ nhàng ép bằng bản trong suốt để dàn trải mô vú.

3. Máy chụp tia X từ nhiều góc độ để ghi lại hình ảnh.

4. Thực hiện tương tự cho cả hai bên vú.

Quá trình chỉ mất khoảng 10–15 phút. Việc nén vú có thể gây khó chịu nhẹ nhưng rất quan trọng để hình ảnh rõ nét.

5. Kết quả chụp X-quang vú cho biết điều gì?

Hình ảnh từ chụp X-quang vú giúp bác sĩ phát hiện:

• Vi vôi hóa: Dấu hiệu sớm nhất của ung thư vú.

• Khối u: Vị trí, kích thước, bờ viền.

• Tổn thương lành tính: Nang, u xơ, thay đổi mô mỡ.

• Dấu hiệu bất thường khác: Thay đổi cấu trúc mô vú, hạch vùng nách.

Kết quả thường được phân loại theo hệ thống BI-RADS, từ đó bác sĩ sẽ đưa ra hướng xử trí tiếp theo: theo dõi, làm thêm siêu âm vú, sinh thiết hoặc đưa vào chương trình tầm soát ung thư vú.

6. Chụp X-quang vú có đau không?

Nhiều chị em lo lắng về cảm giác đau khi chụp X-quang vú. Thực tế, trong quá trình nén vú, bạn có thể cảm thấy hơi khó chịu hoặc căng tức trong vài giây. Tuy nhiên, cảm giác này hoàn toàn chịu đựng được và sẽ hết ngay sau khi kết thúc thủ thuật.

Mẹo nhỏ: Nên thực hiện chụp X-quang vú sau kỳ kinh nguyệt (khoảng ngày 7–14 của chu kỳ) để giảm cảm giác đau tức.

7. So sánh chụp X-quang vú và siêu âm vú

👉 Do vậy, bác sĩ thường kết hợp cả hai để đạt hiệu quả chẩn đoán tối ưu.

8. Chụp X-quang vú trong tầm soát ung thư vú

Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS) khuyến cáo:

• Phụ nữ từ 40–44 tuổi: có thể bắt đầu chụp X-quang vú hàng năm nếu muốn.

• Phụ nữ từ 45–54 tuổi: nên chụp X-quang vú hàng năm.

• Phụ nữ từ 55 tuổi trở lên: có thể chụp 1–2 năm/lần, tùy sức khỏe và tư vấn của bác sĩ.

Tại Việt Nam, tỷ lệ ung thư vú ngày càng tăng, do đó phụ nữ từ 40 tuổi trở lên được khuyến cáo chụp X-quang vú định kỳ kết hợp khám chuyên khoa.

9. Tư vấn từ Tiến sỹ, Bác sỹ Nguyễn Thu Hương

Là chuyên gia đầu ngành về chẩn đoán hình ảnh vú, TS.BS Nguyễn Thu Hương nhấn mạnh:

“Chụp X-quang vú là công cụ quan trọng để phát hiện sớm ung thư vú. Mỗi phụ nữ nên coi đây là phần không thể thiếu trong kế hoạch chăm sóc sức khỏe định kỳ của mình.”

10. Kết luận

Chụp X-quang vú (Mammography) là phương pháp chẩn đoán hình ảnh quan trọng, giúp phát hiện sớm ung thư vú, đặc biệt ở phụ nữ trên 40 tuổi. Đây là kỹ thuật an toàn, hiệu quả và nên được thực hiện định kỳ theo khuyến cáo của bác sĩ.

Để đạt hiệu quả cao, chụp X-quang vú nên được kết hợp với siêu âm vú và đưa vào chương trình tầm soát ung thư vú. Sau đó, bệnh nhân cũng cần duy trì theo dõi và tái khám định kỳ để đảm bảo sức khỏe lâu dài.

🌸 Chụp X-quang vú – bước đi nhỏ hôm nay, bảo vệ sự an tâm của phụ nữ ngày mai.

10. Các câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Chụp X-quang vú có hại không?

Liều tia rất thấp, hoàn toàn an toàn khi thực hiện theo chỉ định y khoa.

2. Phụ nữ bao nhiêu tuổi thì nên chụp X-quang vú?

Khuyến cáo từ 40 tuổi trở lên nên chụp định kỳ hàng năm.

3. Chụp X-quang vú có đau không?

Có thể hơi khó chịu do cần ép mô vú, nhưng chỉ trong vài giây.

4. X-quang vú có thể phát hiện ung thư ở giai đoạn sớm không?

Có, đặc biệt nhạy với vi vôi hóa – dấu hiệu sớm nhất của ung thư vú.
👉 Xem: Tầm soát ung thư vú.

5. Nếu X-quang vú bình thường, tôi có cần siêu âm thêm không?

Có thể, đặc biệt nếu bạn có mô vú dày hoặc bác sĩ muốn theo dõi kỹ hơn.
👉 Tham khảo: Siêu âm vú