1. Giới thiệu
Điều trị ung thư vú đã thay đổi mạnh mẽ trong 20 năm qua. Nếu trước đây hóa trị là “trụ cột” duy nhất, thì nay việc kết hợp với thuốc đích và miễn dịch đã tạo ra những bước đột phá quan trọng.
👉 Đặc biệt ở HER2 dương tính và ung thư vú triple-negative (TNBC), sự kết hợp này giúp:
-
Tăng tỉ lệ đáp ứng hoàn toàn mô học (pCR).
-
Kéo dài thời gian sống còn không bệnh (DFS) và toàn bộ (OS).
-
Mang lại hy vọng cho những nhóm bệnh vốn tiên lượng xấu.
2. Vì sao cần kết hợp hóa trị, thuốc đích và miễn dịch?
-
Hóa trị: tiêu diệt tế bào ung thư đang phân chia nhanh.
-
Thuốc đích: nhắm trúng đích phân tử đặc hiệu (như HER2).
-
Miễn dịch: kích hoạt hệ miễn dịch của chính cơ thể để nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư.
Sự kết hợp này không chỉ “tấn công trực tiếp” mà còn hiệp đồng:
-
Hóa trị phá hủy khối u, giải phóng kháng nguyên → tăng nhận diện miễn dịch.
-
Thuốc đích phong tỏa tín hiệu sống còn của tế bào ung thư.
-
Miễn dịch giúp loại bỏ tế bào ung thư còn sót và giảm nguy cơ tái phát.
3. Hóa trị kết hợp thuốc đích trong HER2+
3.1. HER2 và tầm quan trọng
-
HER2 là thụ thể yếu tố tăng trưởng biểu bì 2.
-
Khoảng 15–20% ung thư vú HER2 dương tính, có đặc tính xâm lấn, tiến triển nhanh.
3.2. Các thuốc đích HER2
-
Trastuzumab: kháng thể đơn dòng, chuẩn vàng.
-
Pertuzumab: phối hợp trastuzumab tạo hiệu quả cộng hưởng.
-
T-DM1 (ado-trastuzumab emtansine): thuốc kết hợp kháng thể – hóa chất.
-
Thuốc mới: trastuzumab deruxtecan (T-DXd).
3.3. Phác đồ phổ biến
-
Tân hỗ trợ (NACT): Taxane + anthracycline + trastuzumab ± pertuzumab.
-
Hỗ trợ (Adjuvant): Trastuzumab ± pertuzumab duy trì sau mổ.
-
Nếu không đạt pCR: có thể chuyển sang T-DM1.
👉 Kết quả nghiên cứu NeoSphere, APHINITY cho thấy sự kết hợp này giúp tăng tỷ lệ pCR và cải thiện DFS.
4. Hóa trị kết hợp miễn dịch trong TNBC
4.1. TNBC là gì?
-
Thiếu thụ thể estrogen (ER), progesterone (PR) và HER2.
-
Khoảng 15% bệnh nhân ung thư vú, tiên lượng xấu, tái phát sớm.
4.2. Vì sao miễn dịch hiệu quả trong TNBC?
-
TNBC có nhiều đột biến, kháng nguyên lạ → dễ nhận diện bởi hệ miễn dịch.
-
Thường có thâm nhập lympho cao.
4.3. Các thuốc miễn dịch chính
-
Pembrolizumab (Keytruda): kháng thể PD-1.
-
Atezolizumab (Tecentriq): kháng thể PD-L1.
4.4. Phác đồ
-
NACT: Pembrolizumab + AC/T cho TNBC giai đoạn sớm nguy cơ cao.
-
Di căn: Atezolizumab + nab-paclitaxel (cho bệnh nhân PD-L1 dương tính).
👉 Nghiên cứu KEYNOTE-522 chứng minh pembrolizumab kết hợp hóa trị giúp tăng tỷ lệ pCR và cải thiện sống còn.
5. Ưu điểm nổi bật của kết hợp
-
Tăng hiệu quả điều trị: pCR cao hơn so với hóa trị đơn thuần.
-
Kéo dài sống còn: đặc biệt ở HER2+ và TNBC.
-
Cơ hội bảo tồn vú: do khối u thu nhỏ nhanh.
-
Định hướng điều trị cá thể hóa: lựa chọn thuốc dựa vào đặc điểm sinh học khối u.
6. Thách thức và hạn chế
-
Chi phí: thuốc đích và miễn dịch đắt tiền.
-
Tác dụng phụ mới:
-
Trastuzumab/pertuzumab → suy tim.
-
Miễn dịch → viêm tuyến giáp, viêm phổi kẽ, viêm gan.
-
-
Không phải ai cũng đáp ứng: cần xét nghiệm biomarker (HER2, PD-L1).
-
Khả năng tiếp cận: phụ thuộc hệ thống y tế và bảo hiểm.
7. Quản lý tác dụng phụ
-
Theo dõi chức năng tim khi dùng trastuzumab.
-
Kiểm tra hormone tuyến giáp định kỳ khi dùng miễn dịch.
-
Chủ động xử trí viêm do miễn dịch (dùng corticoid khi cần).
-
Kết hợp dinh dưỡng, phục hồi chức năng để nâng cao chất lượng sống.
👉 Tham khảo thêm Bài 9: Quản lý tác dụng phụ hóa trị trong ung thư vú.
8. Xu hướng nghiên cứu mới
-
HER2-low: nhóm bệnh nhân mới được hưởng lợi từ thuốc đích (T-DXd).
-
Kết hợp nhiều thuốc miễn dịch: PD-1 + CTLA-4.
-
Dữ liệu thực tế (Real-world evidence): xác nhận hiệu quả ngoài các thử nghiệm lâm sàng.
-
Ứng dụng trí tuệ nhân tạo: dự đoán đáp ứng thuốc để cá thể hóa điều trị.
9. Liên kết nội bộ trong series
10. FAQ – Giải đáp nhanh
1. Thuốc đích khác gì thuốc miễn dịch?
Thuốc đích tác động trực tiếp vào phân tử đặc hiệu (như HER2), trong khi miễn dịch kích hoạt hệ miễn dịch cơ thể để tấn công ung thư.
2. Ai có thể dùng hóa trị kết hợp miễn dịch?
Thường là bệnh nhân TNBC giai đoạn sớm nguy cơ cao hoặc giai đoạn di căn có PD-L1 dương tính.
3. Trastuzumab có thể dùng đơn lẻ không?
Có, nhưng hiệu quả cao nhất khi kết hợp với hóa trị ± pertuzumab.
4. Miễn dịch có thay thế hoàn toàn hóa trị không?
Chưa. Hiện tại, miễn dịch thường phối hợp với hóa trị để đạt hiệu quả tối ưu.
5. Thuốc đích và miễn dịch có tác dụng phụ nguy hiểm không?
Có thể, nhưng đa phần kiểm soát được nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
11. Kết luận
Kết hợp hóa trị với thuốc đích và miễn dịch đang mở ra kỷ nguyên mới trong điều trị ung thư vú, đặc biệt ở nhóm HER2+ và TNBC. Đây là minh chứng rõ ràng cho xu hướng cá thể hóa điều trị, mang lại cơ hội sống lâu hơn và chất lượng cuộc sống tốt hơn cho bệnh nhân.
👉 Tiếp theo, trong Bài 13: Hóa trị trong ung thư vú triple-negative, chúng ta sẽ phân tích sâu hơn về nhóm bệnh khó điều trị này và chiến lược tối ưu hiện nay.
Bình luận