1. Giới thiệu

Ung thư vú vẫn là căn bệnh ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ trên toàn thế giới. Trong đó, một nhóm phụ nữ được xếp vào nguy cơ cao – chẳng hạn:

• Người mang đột biến gen BRCA1/BRCA2.

• Người có tiền sử gia đình mắc ung thư vú.

• Người có mô vú dày.

• Người từng bị xạ trị vùng ngực.

Với nhóm này, việc phát hiện sớm ung thư vú cực kỳ quan trọng, bởi ung thư ở họ thường xuất hiện sớm hơn, tiến triển nhanh hơn và nguy cơ tái phát cao hơn so với dân số bình thường.

Một nghiên cứu công bố ngày 11/03/2024 cho thấy: chụp MRI (cộng hưởng từ) giúp phát hiện ung thư vú sớm hơn nhiều so với nhũ ảnh hoặc siêu âm, mở ra hướng đi mới trong tầm soát cho phụ nữ nguy cơ cao.

2. MRI vú là gì và vì sao vượt trội?

2.1. MRI vú là gì?

• MRI (Magnetic Resonance Imaging) sử dụng từ trường và sóng radio để tạo hình ảnh chi tiết bên trong mô vú.

• Khác với nhũ ảnh dùng tia X, MRI không phát xạ, nhưng thường cần tiêm thuốc cản từ để làm rõ hình ảnh.

2.2. Ưu điểm của MRI trong tầm soát ung thư vú

• Độ nhạy cao nhất: MRI có thể phát hiện những khối u nhỏ chỉ vài milimet, ngay cả khi bị che lấp trong mô vú dày.

• Không bị ảnh hưởng bởi mật độ mô vú: trong khi nhũ ảnh thường kém hiệu quả ở phụ nữ mô vú dày.

• Phát hiện ung thư xâm lấn giai đoạn rất sớm: giúp điều trị kịp thời, tiên lượng tốt hơn.

2.3. Nhược điểm cần lưu ý

• Chi phí cao so với nhũ ảnh và siêu âm.

• Thời gian thực hiện lâu hơn (20–40 phút).

• Cần tiêm thuốc cản từ (có thể gây dị ứng hiếm gặp).

• Không phải ai cũng cần MRI, mà chỉ khuyến nghị cho nhóm nguy cơ cao.

3. Nghiên cứu mới ngày 11/03/2024

Nghiên cứu quốc tế này tập trung vào phụ nữ nguy cơ cao, theo dõi họ trong chương trình tầm soát kéo dài nhiều năm.

3.1. Phương pháp

• Hàng ngàn phụ nữ nguy cơ cao được chia thành các nhóm: chỉ chụp nhũ ảnh, nhũ ảnh + siêu âm, và nhũ ảnh + MRI.

• Các nhà khoa học so sánh số ca ung thư vú phát hiện, giai đoạn phát hiện, và tỷ lệ dương tính giả.

3.2. Kết quả nổi bật

• MRI phát hiện ung thư vú sớm hơn 2–3 năm so với nhũ ảnh.

• Những ca phát hiện nhờ MRI thường ở giai đoạn 0 hoặc giai đoạn I – cơ hội sống sót sau 5 năm lên đến >95%.

• Nhũ ảnh và siêu âm bỏ sót nhiều ca ở giai đoạn đầu, chỉ phát hiện khi khối u đã lớn hơn.

• Tỷ lệ dương tính giả của MRI có cao hơn một chút, nhưng được bù lại bằng lợi ích phát hiện sớm và cứu sống nhiều người hơn.

4. Ý nghĩa của phát hiện sớm bằng MRI

Ung thư vú khi phát hiện ở giai đoạn sớm mang lại:

• Điều trị ít xâm lấn hơn: có thể chỉ cần phẫu thuật bảo tồn thay vì cắt bỏ toàn bộ vú.

• Tỷ lệ sống sót cao: giai đoạn I gần 100%, giai đoạn IV chỉ còn ~20%.

• Giảm chi phí điều trị: phát hiện sớm đồng nghĩa với ít hóa trị/xạ trị nặng nề.

Nghiên cứu khẳng định: với phụ nữ nguy cơ cao, MRI không chỉ là lựa chọn bổ sung, mà nên được coi là công cụ tầm soát hàng đầu.

5. Nhóm phụ nữ nào nên tầm soát bằng MRI?

Theo hướng dẫn quốc tế (NCCN, ASCO):

• Người mang đột biến BRCA1 hoặc BRCA2.

• Người có tiền sử gia đình nhiều người mắc ung thư vú/ung thư buồng trứng.

• Người từng được xạ trị ngực ở tuổi trẻ (ví dụ điều trị lymphoma).

• Người có nguy cơ mắc ung thư vú ước tính ≥20% dựa trên mô hình tính toán nguy cơ.

👉 Với nhóm này, MRI hằng năm được khuyến nghị, thường kết hợp cùng nhũ ảnh để đạt hiệu quả tối đa.

6. Thực trạng tại Việt Nam

Ở Việt Nam, MRI vú đã được triển khai ở nhiều bệnh viện lớn, nhưng chưa trở thành xét nghiệm tầm soát phổ biến do:

• Chi phí cao: một lần chụp MRI vú giá từ 3–6 triệu đồng.

• Thiếu bác sĩ chuyên về MRI vú.

• Người dân chưa quen với khái niệm tầm soát cá nhân hóa theo nguy cơ.

Tuy nhiên, với sự phát triển của y học chính xác, ngày càng nhiều bác sĩ khuyên phụ nữ nguy cơ cao nên ưu tiên MRI thay vì chỉ nhũ ảnh.

7. Lời khuyên cho phụ nữ nguy cơ cao

1. Xác định nguy cơ cá nhân: hãy trao đổi với bác sĩ về tiền sử gia đình, xét nghiệm gen nếu cần.

2. Tầm soát định kỳ bằng MRI nếu đủ điều kiện.

3. Không bỏ qua nhũ ảnh: MRI rất nhạy nhưng nhũ ảnh vẫn có vai trò bổ sung, đặc biệt trong phát hiện vi vôi hóa.

4. Kết hợp lối sống lành mạnh: tập luyện, chế độ ăn uống khoa học, kiểm soát cân nặng để giảm nguy cơ ung thư vú.

5. Theo dõi các triệu chứng bất thường: khối u, thay đổi da vú, tiết dịch núm vú… dù nhỏ vẫn cần đi khám ngay.

8. Góc nhìn chuyên gia

Một trong các tác giả nghiên cứu nhấn mạnh:

“MRI có thể coi như ‘kính hiển vi’ trong tầm soát ung thư vú. Đặc biệt với phụ nữ nguy cơ cao, MRI không chỉ phát hiện sớm hơn mà còn có thể cứu mạng sống. Điều quan trọng là đưa MRI vào chương trình tầm soát tiêu chuẩn.”

9. Kết luận

Nghiên cứu công bố ngày 11/03/2024 đã chứng minh rõ ràng: MRI phát hiện ung thư vú sớm hơn nhiều so với nhũ ảnh và siêu âm, đặc biệt hữu ích cho phụ nữ nguy cơ cao.

📌 Thông điệp dành cho phụ nữ Việt Nam:

• Nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao, hãy trao đổi với bác sĩ về việc tầm soát bằng MRI.

• Đừng chỉ dựa vào nhũ ảnh – hãy kết hợp nhiều phương tiện để bảo vệ sức khỏe vú.

• Phát hiện sớm chính là chìa khóa để giảm tử vong do ung thư vú.