1. Giới thiệu: Lumpectomy là gì?

Lumpectomy, hay còn gọi là phẫu thuật bảo tồn vú, là kỹ thuật cắt bỏ khối u ung thư cùng một phần mô lành xung quanh, nhưng vẫn giữ lại phần lớn tuyến vú. Đây là lựa chọn phổ biến cho những bệnh nhân ung thư vú giai đoạn sớm.

Khác với mastectomy (cắt bỏ toàn bộ vú), lumpectomy giúp duy trì dáng vú, giảm sang chấn tâm lý, nhưng thường phải kết hợp với xạ trị sau mổ để giảm nguy cơ tái phát.

👉 Nếu bạn chưa đọc, hãy xem lại Bài 1: Tổng quan phẫu thuật điều trị ung thư vú để hiểu bức tranh toàn diện.

2. Khi nào lumpectomy được chỉ định?

Lumpectomy thường được chỉ định khi:

• Ung thư vú giai đoạn sớm (T1–T2, kích thước < 5cm).

• Khối u nhỏ so với kích thước vú, dễ bảo tồn hình dạng.

• Bệnh nhân mong muốn giữ lại vú.

• Không có nhiều ổ ung thư trong cùng một vú.

• Bệnh nhân có thể tiếp nhận xạ trị sau phẫu thuật.

Trường hợp không phù hợp với lumpectomy

• Khối u quá lớn so với thể tích vú.

• Nhiều ổ ung thư trong cùng một vú.

• Có chống chỉ định với xạ trị (ví dụ: phụ nữ mang thai, từng xạ trị vùng ngực trước đó).

• Bệnh nhân không muốn tái phát tại chỗ và chấp nhận cắt bỏ toàn bộ vú.

3. Quy trình phẫu thuật Lumpectomy

3.1 Chuẩn bị trước phẫu thuật

• Bệnh nhân được thăm khám lâm sàng, chụp nhũ ảnh, MRI nếu cần.

• Sinh thiết khối u để xác định chẩn đoán.

• Trao đổi với bác sĩ về khả năng bảo tồn vú và kế hoạch xạ trị sau mổ.

3.2 Các bước phẫu thuật

1. Gây mê toàn thân.

2. Đường mổ được thiết kế để tối thiểu hóa sẹo và biến dạng.

3. Cắt bỏ khối u kèm một phần mô lành (margin).

4. Gửi mẫu mô đi giải phẫu bệnh để kiểm tra rìa cắt.

5. Có thể kết hợp sinh thiết hạch cửa trong cùng ca mổ.

6. Đóng vết mổ bằng chỉ thẩm mỹ hoặc kỹ thuật oncoplastic để giữ hình dáng vú.

3.3 Thời gian hồi phục

• Thường 1–2 giờ phẫu thuật.

• Nằm viện 1–2 ngày.

• Hồi phục sinh hoạt bình thường trong 2–4 tuần.

4. Ưu điểm và nhược điểm của lumpectomy

Ưu điểm

• Giữ lại phần lớn tuyến vú → kết quả thẩm mỹ tốt hơn mastectomy.

• Thời gian mổ và hồi phục nhanh hơn.

• Ít sang chấn tâm lý, bệnh nhân cảm thấy “ít mất mát” hơn.

• Kết quả sống còn dài hạn tương đương mastectomy khi kết hợp xạ trị.

Nhược điểm

• Hầu hết bệnh nhân phải xạ trị sau mổ.

• Nguy cơ tái phát tại chỗ cao hơn mastectomy nếu rìa cắt không an toàn.

• Có thể cần mổ lại nếu rìa cắt dương tính (không sạch u).

• Không phù hợp với tất cả bệnh nhân (u lớn, nhiều ổ…).

5. Lumpectomy và xạ trị – Bộ đôi không thể tách rời

Sau lumpectomy, xạ trị vú toàn bộ là bắt buộc để tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại.

• Xạ trị thường kéo dài 3–6 tuần.

• Có thể áp dụng xạ trị tăng cường (boost) vào vùng u.

• Một số trường hợp chọn xạ trị trong mổ (IORT) để rút ngắn thời gian.

6. So sánh Lumpectomy và Mastectomy

👉 Đọc thêm: Bài 4 – So sánh Lumpectomy và Mastectomy

7. Lumpectomy kết hợp Oncoplastic Surgery

Ngày nay, nhiều trung tâm ung thư áp dụng oncoplastic surgery, tức là kết hợp kỹ thuật ung thư và tạo hình ngay trong ca mổ lumpectomy.

• Bác sĩ có thể sắp xếp lại mô tuyến vú để giữ dáng.

• Sẹo được giấu khéo ở nếp vú hoặc quầng vú.

• Một số trường hợp kết hợp giảm kích thước vú để cân đối hai bên.

👉 Xem chi tiết: Bài 5 – Oncoplastic surgery & Tái tạo vú

8. Kết luận

Lumpectomy là phương pháp phẫu thuật an toàn, hiệu quả và giúp duy trì thẩm mỹ cho phụ nữ ung thư vú giai đoạn sớm. Tuy nhiên, bệnh nhân cần chuẩn bị tâm lý cho việc xạ trị sau mổ và khả năng phải mổ lại nếu rìa cắt không sạch.

👉 Đọc tiếp trong series:

• Bài 1 – Tổng quan phẫu thuật ung thư vú

• Bài 3 – Mastectomy – Các loại cắt bỏ vú

• Bài 4 – So sánh Lumpectomy và Mastectomy

• Bài 5 – Oncoplastic surgery & Tái tạo vú

• Bài 6 – Sinh thiết hạch cửa & Điều trị tân hỗ trợ

9. FAQ – Câu hỏi thường gặp

1. Lumpectomy có chữa khỏi ung thư vú không?
👉 Có. Nếu phát hiện ở giai đoạn sớm và kết hợp xạ trị, tỷ lệ sống còn tương đương cắt bỏ toàn bộ vú.

2. Sau lumpectomy có cần hóa trị không?
👉 Tùy kết quả giải phẫu bệnh, kích thước u, tình trạng hạch và đặc điểm sinh học khối u.

3. Có thể tái phát sau lumpectomy không?
👉 Có, nhưng nguy cơ thường thấp nếu rìa cắt sạch và được xạ trị đầy đủ.

4. Lumpectomy có để lại sẹo lớn không?
👉 Đường mổ thường nhỏ và được giấu khéo. Oncoplastic surgery có thể giúp cải thiện thẩm mỹ.

5. Bao lâu sau phẫu thuật tôi có thể trở lại làm việc?
👉 Thông thường từ 2–4 tuần, tùy mức độ công việc và tình trạng hồi phục.