1. Giới thiệu

Trong số các thuốc hóa trị được sử dụng rộng rãi, anthracycline (như doxorubicin, epirubicin) được coi là “xương sống” trong điều trị ung thư vú, đặc biệt ở các phác đồ kinh điển như AC (Adriamycin + Cyclophosphamide).

👉 Để có cái nhìn tổng quan hơn, bạn có thể xem Pillar Page: Hóa trị trong điều trị ung thư vú – Kiến thức toàn diện từ A đến Z.

2. Anthracycline là gì?

• Anthracycline là nhóm thuốc hóa trị có nguồn gốc từ vi khuẩn Streptomyces.

• Thường gặp: Doxorubicin (Adriamycin), Epirubicin.

• Được sử dụng từ nhiều thập kỷ qua và chứng minh mang lại tỷ lệ sống còn cao hơn khi kết hợp với các thuốc khác.

3. Cơ chế tác động

Anthracycline tiêu diệt tế bào ung thư bằng cách:

1. Gắn vào DNA → làm gián đoạn quá trình nhân đôi.

2. Ức chế enzyme topoisomerase II → tế bào không thể phân chia.

3. Tạo gốc tự do → gây tổn thương màng và nhân tế bào.

👉 Cơ chế này khiến anthracycline rất mạnh mẽ, nhưng cũng dẫn đến nguy cơ độc tính tim.

4. Khi nào anthracycline được chỉ định trong ung thư vú?

• Ung thư vú giai đoạn sớm có nguy cơ cao tái phát.

• Ung thư vú HER2 dương tính (kết hợp với thuốc đích trastuzumab, nhưng cần cân nhắc tim mạch).

• Ung thư vú bộ ba âm tính (triple-negative).

• Một số trường hợp ung thư vú tiến xa hoặc di căn.

👉 Liên quan: Bài 2: Phác đồ AC trong điều trị ung thư vú.

5. Ưu điểm nổi bật của anthracycline

• Hiệu quả cao: giảm tỷ lệ tái phát, tăng sống còn.

• Kết hợp linh hoạt: có thể dùng cùng cyclophosphamide, taxane hoặc thuốc đích.

• Được chuẩn hóa trong nhiều phác đồ kinh điển.

6. Tác dụng phụ thường gặp

6.1. Tác dụng phụ ngắn hạn

• Buồn nôn, nôn.

• Rụng tóc.

• Mệt mỏi.

• Viêm loét niêm mạc miệng.

6.2. Tác dụng phụ nghiêm trọng

• Độc tính tim mạch: nguy cơ suy tim, đặc biệt khi dùng liều cao.

• Ức chế tủy xương: giảm bạch cầu, dễ nhiễm trùng.

• Đỏ nước tiểu tạm thời (do thuốc đào thải).

👉 Xem thêm: Bài 9: Tác dụng phụ thường gặp khi hóa trị và cách khắc phục.

7. Làm sao để giảm rủi ro khi dùng anthracycline?

• Đánh giá tim mạch trước khi điều trị: siêu âm tim, đo phân suất tống máu (EF).

• Theo dõi định kỳ trong quá trình điều trị.

• Hạn chế liều tích lũy tối đa để giảm độc tính tim.

• Kết hợp thuốc bảo vệ tim (dexrazoxane) trong một số trường hợp nguy cơ cao.

8. Vai trò hiện nay của anthracycline trong điều trị ung thư vú

Mặc dù có nhiều thuốc mới như taxane, thuốc đích, thuốc miễn dịch, nhưng anthracycline vẫn là nền tảng quan trọng trong nhiều phác đồ chuẩn.

• Ở một số bệnh nhân, bác sĩ có thể thay thế anthracycline bằng phác đồ khác (ví dụ TC – docetaxel + cyclophosphamide) để tránh độc tính tim.

• Tuy nhiên, khi bệnh nhân đủ điều kiện, anthracycline vẫn thường được ưu tiên vì lợi ích sống còn rõ rệt.

👉 Liên quan: Bài 6: Phác đồ TC trong điều trị ung thư vú.

9. FAQ – Giải đáp nhanh

1. Anthracycline có làm tim yếu vĩnh viễn không?
Có thể, nếu dùng liều cao hoặc không được theo dõi cẩn thận. Nhưng hầu hết tác dụng phụ tim mạch có thể phòng ngừa và kiểm soát được.

2. Sau khi dùng anthracycline, bao lâu thì tóc mọc lại?
Thường sau 2–3 tháng kết thúc hóa trị, tóc bắt đầu mọc lại, có thể mềm hoặc xoăn hơn trước.

3. Có thay thế nào an toàn hơn anthracycline không?
Có. Một số phác đồ dùng taxane + cyclophosphamide (TC) được lựa chọn cho bệnh nhân nguy cơ tim cao.

10. Kết luận

Anthracycline là vũ khí mạnh mẽ và lâu đời trong hóa trị ung thư vú, mang lại hiệu quả vượt trội nhưng cũng kèm theo nguy cơ tác dụng phụ, đặc biệt là trên tim mạch. Việc sử dụng anthracycline cần được cá nhân hóa dựa trên lợi ích – nguy cơ và sự theo dõi sát sao của bác sĩ.

👉 Đọc thêm: Bài 2: Phác đồ AC trong điều trị ung thư vú và Bài 9: Tác dụng phụ thường gặp khi hóa trị và cách khắc phục để hiểu sâu hơn.